" HEALTH & FOOD " nummer 75, Jan/Feb 2006

Belangrijke functies

Vitamine D of cholecalciferol is vooral van belang voor de gezondheid van het skelet. Deze vitamine bevordert de opname en de verwerking van calcium in het lichaam, meer in het bijzonder de binding in de beenderen. Vitamine D zou een calciumsparend effect hebben. Als we enkele recente publicaties mogen geloven zou het niet nodig zijn de calciuminname bij bejaarden te verhogen. Op voorwaarde dat hun aanbreng voldoende is (gecontroleerd via het parathormoon) hebben ze in vergelijking met (jonge) volwassenen geen hogere behoefte.
Uit recent onderzoek blijkt het actieterrein van vitamine D opmerkelijk te zijn verbreed. Er worden een aantal verrassende potentiële functies aan vitamine D toegeschreven. Naast een verminderd risico op breuken (vooral heupfracturen) bij bejaarden als gevolg van osteoporose of een val, zou vitamine D de incidentie van prostaat-, colon- en borstkanker alsook hypertensie en type 1 diabetes verminderen. Vitamine D zou ook de longfunctie verbeteren en het risico op tandvleesontsteking verminderen. Tot op heden kon evenwel nog geen enkele van deze vaststellingen wetenschappelijk verklaard worden.

Biobeschikbaarheid

De bronnen van vitamine D zijn tweeërlei. Enerzijds is er de endogene synthese in de onderste huidlagen. Dank zij de inwerking van ultravioletstralen op het 7- dehydrocholesterol wordt een voorloper van vitamine D gevormd die vervolgens ter hoogte van de lever en de nieren geactiveerd wordt. Deze endogene aanmaak vertegenwoordigt het grootste deel van de aanbreng. Anderzijds wordt vitamine D door een beperkt aantal levensmiddelen - de vitamine is niet wijd verspreid in de natuur - aangebracht.

Voedselbronnen

De actieve vorm van vitamine D (cholecalciferol of vitamine D3) is alleen maar terug te vinden in producten van dierlijke oorsprong. Het is een vetoplosbare vitamine, derhalve zijn vetrijke producten goede bronnen zoals vette vis, volle melk, vette kazen, boter, smeer- of bereidingsvetten. In lever en eieren is vitamine D in mindere mate aanwezig. In normale klimatologische omstandigheden dekt een gewone blootstelling van aangezicht, armen en benen aan de zon grotendeels de dagelijkse behoefte. Omdat dit niet altijd het geval is raden heel wat deskundigen aan om tijdens de wintermaanden vitamine D supplementen in te nemen. Dit geldt in het bijzonder voor specifieke bevolkingsgroepen, in het bijzonder senioren, omdat hun behoefte moeilijk door hun gewone voeding volledig kan gedekt worden.

Risicogroepen

Recent onderzoek toont aan dat het merendeel van de oudere vrouwen een tekort aan vitamine D vertoont. Bijna tweederde van de postmenopausale vrouwen lijdend aan osteoporose, waar ook ter wereld en in welk seizoen ook, hebben een tekort aan vitamine D. Andere risicogroepen zijn zuigelingen, jonge kinderen, zwangere en zogende vrouwen.

Noden

Het is moeilijk de precieze behoefte te bepalen. Ze variëren in functie van het aantal uren blootstelling aan de zon of de graad van pigmentatie van de huid. De huidige aanbevelingen streven naar een voldoende hoeveelheid 25-hydroxy-vitamine D, een stof die beschouwd wordt als de beste bio-indicator voor de nutritionele status van vitamine D. De aanbreng zou, gezien het risico op hypercalcemie, niet hoger mogen zijn dan 50 mcg per dag.

1 mcg vitamine D zit in
1 volledig ei
75 g boter
5 l volle melk
200 g feta
80 g Gouda
200 g parmezaan
80 g petit Gervais
15 g sardines
5 g zalm
100 g makreel
15 g margarine

hoog van bladzijde