|
Nicolas Rousseau diëtist, voedingsdeskundige
" HEALTH & FOOD " nummer 82, Maart - April 2007
|
Een belangrijke aanbeveling, zoniet dé belangrijkste, van het anti-cholesteroldieet is: schenk bijzondere aandacht aan de ingenomen vetten. In sommige gevallen kan dergelijk preventief dieet al voldoende zijn om geen medicatie te moeten innemen. De aanbevelingen luiden: kies voor enkelvoudig onverzadigde vetzuren, zorg voor een subtiel evenwicht tussen omega-6 en omega-3 vetzuren, controleer nauwlettend de inname van verzadigde vetzuren en transvetzuren (vetzuren die ontstaan bij de raffinage en industriële hydrogenatie van oliën). Deze principes omzetten in de praktijk is niet altijd eenvoudig. In de meeste gevallen druisen ze in tegen de verankerde voedinggewoonten van de modale Belg en vereisen ze een grondige wijziging van de ingeburgerde voedingsgewoontes. Andere benaderingen, meer en meer in voege, hebben de verdienste op een andere manier de overmaat aan cholesterol aan te pakken waardoor de dagelijkse controle stap voor stap gemakkelijker is.
De aloude klassiekers
Vetstoffen en melkproducten (kaas of gefermenteerde melksoorten) verrijkt met fytosterolen of fytostanolen, zijn de speerpunten van deze nieuwe generatie anti-cholesterolproducten. Een eerste belangrijk punt hierbij is dat hun doeltreffendheid wetenschappelijk kon worden aangetoond. Meer dan zestig klinische studies tonen aan dat bij een voldoende inname van deze producten en dit samen met een gevarieerde en evenwichtige voeding, binnen enkele weken tijd, het slechte LDL-cholesterol met 10 tot 15 % kan dalen en dit zonder vermindering van het goede HDL-cholesterol. Dit positief effect treedt ook op bij bepaalde medicamenteuze behandelingen, in het bijzonder voor de groep van de statines. In de tweede plaats worden deze producten bestempeld als 'nomadische consumptie' (kleine flesjes, gefermenteerde melksoorten) of worden ze als broodsmeersel aangewend. Dit gebruiksgemak verklaart voor een deel de (verwachte) explosieve groei van deze producten op de Europese markt: van 146 miljoen euro in 2005 naar 312,5 miljoen euro in 2012 of, een prognose op basis van officiële gegevens, een stijging met 114 %. Uit een recent Frans onderzoek kwam evenwel een verbazende vaststelling naar voor: de personen die het meest gebaat zouden zijn met deze producten, zijn niet de belangrijkste afnemers! Slechts 15% van de populatie met een hoog cardiovasculair risico maakt regelmatig gebruik van deze producten en, erger nog, slechts 5% neemt deze producten in een voldoende of aangepaste hoeveelheid... Wellicht biedt de hoge prijs van deze producten een mogelijke verklaring, of misschien ook de verwarring met andere functionele voedingsmiddelen zoals probiotica.
Graanproducten: liefst integraal
Talrijke prospectieve epidemiologische studies wijzen op het beschermend effect van vezels in graanproducten tegen cardiovasculaire aandoeningen. Begin maart 2007, ter gelegenheid van het 47ste jaarlijkse congres handelend over epidemiologie en preventie van cardiovasculaire aandoeningen van de American Heart Association, stelden onderzoekers van de Harvard Universiteit hun resultaten voor. Ze hadden betrekking op de consumptie van volle ontbijtgranen bij 10 469 artsen betrokken bij de vermaarde Physicians Health Study. Het resultaat luidde: dagelijks één bol volle ontbijtgranen doet het risico op hartinfarct met 27% dalen! De onderliggende werkingsmechanismen hiervoor zijn zeer divers. Het belangrijkste is het hypocholesterolimiërend effect van de vezels in graanproducten, in het bijzonder op de LDL-cholesterol. De helft van de ingenomen graanproducten, aldus nog de auteurs van de studie, zou uit volle graanproducten moeten bestaan. Zij, en ook andere experts, pleiten voor een dagelijkse inname van drie porties volle graanproducten. Een lagere inname leidt, hoewel aanzienlijk minder, ook al tot goede resultaten voor de gezondheid van hart- en bloedvaten. Nog enkele cijfers uit de hoger aangehaalde studie: 2 tot 6 porties volle graanproducten per week verminderen het risico op infarct met 22%, 1 portie per week met 14%.
Winnende combinaties
Een andere, meer veralgemeende benadering, die ook zijn vruchten afwerpt is de combinatie van erkende anticholesterolemiërende producten, of het portfolio-dieet. Het onderzoeksteam onder de leiding van David Jenkins, Toronto, Canada, wees in 2006 al op het cholesteroldalend effect van enkele combinaties. Wanneer, in een tijdsspanne van één jaar, soja-eiwitten gecombineerd worden met amandelen, of met sterolen verrijkte plantaardige margarines, of met haver of rogge, leidt dit tot een daling van de cholesterol met 20%. Een resultaat dat te vergelijken is met dit van een behandeling met statines van de eerste generatie. Deze bevindingen worden bevestigd door een nieuwe studie uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit van Maastricht, Nederland. Een cross-over placebo-gecontroleerde studie bij 40 proefpersonen met een gematigde hyperlipidemie, toont aan dat een dagelijkse inname en combinatie van muesli, rijk aan bèta-glucanen afkomstig van haver, samen met 1.5 g plantaardige stanolen, de LDL-cholesterol met 10 % doet dalen. Het onderzoeksteam van deze studie beschouwt dit echter maar als een 'halve overwinning'. Al hebben de stanolen een synergetische werking op de bèta-glucanen, toch wordt deze werking voor een deel beperkt door de viscositeit van verrijkte muesli in de darm. Een mooi staaltje om het alom aangeprezen belang van een evenwichtige voeding aan te houden, veel meer dan het zich toespitsen op een of ander beschermend element (ook citrusvruchten, in het bijzonder hun bezit aan flavonen, vormen een interessante piste). Het bestuderen van de interactie tussen verschillende voedingsmiddelen is in dit opzicht ook van groot belang.
Soja: bereiden schaadt
Spijts de laatste controversiële berichten wat betreft het werkelijk belang van soja op het cholesterolgehalte in het bloed (dit zou minder zijn dan oorspronkelijk gedacht), blijft soja een interessant voedingsmiddel om het cholesterolgehalte in het bloed op peil te houden. De werking van soja zou enerzijds berusten op de aanwezigheid van soja-eiwitten en anderzijds op zijn uitzonderlijke rijkdom aan isoflavonen. Ook hier evenwel enkele schaduwzijden: de industriële behandeling en culinaire bereiding van soja. Inderdaad, Nederlandse en Scandinavische landbouwkundigen bevestigen op basis van een gerandomiseerd, dubbelblind, klinisch onderzoek dat de ultra hoge thermische behandeling (UHT) van 'sojamelk' onverwachte nefaste gevolgen heeft op de LDL-cholesterolspiegel in het bloed. In hun onderzoek, uitgevoerd bij 80 patiënten met zeer hoge hypercholesterolemie, bleek het drinken van UHT 'sojamelk' gepaard te gaan met een stijging van de LDL-cholesterol en dit met niet minder dan 20% in vergelijking met een placebo. Dit neveneffect kan verklaard worden, aldus nog de onderzoekers, door de afbraak van de isoflavonen in de soja als gevolg van de thermische behandeling. Door gebruik te maken van aangepaste pasteurisatietechnieken zouden de verliezen, aldus nog dezelfde bronnen, niet lager zijn. Hiermee is het debat, niet alleen omtrent de gastronomische toepassing van soja, maar ook het zoeken naar nieuwe sterilisatietechnieken opnieuw geopend. In een aantal sectoren van de voedingsindustrie wordt hierbij onder meer gedacht aan de ontwikkeling van hogedruktechnieken.
Nicolas Rousseau diëtist, voedingsdeskundige
Referenties
Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, doi :10.1016/j.numecd.2006.07.012
American Heart Association's 47th Annual Conference on Cardiovascular Disease Epidemiology and Prevention Friday March 2, 2007. "Consumption of Breakfast Cereals and Risk of Heart Failure: The Physicians' Health Study" Authors: L. Djousse, J.M. Gaziano
Jenkins D Am J Clin Nutr. 2006 Mar;83(3):582-91.
Theuwissen E et al. Journal of Nutrition 2007; 137:583-588
Hoie LH et al. International Journal of Food Sciences and Nutrition 2007; 57(7-8): 512-519
|
