Door Nicolas Guggenbühl

" HEALTH & FOOD " nummer 60, Augustus/September 2003

SU.VI.MAX is het grootste voedingsavontuur dat ooit in Europa werd gerealiseerd. Het werd gestuurd vanuit Frankrijk onder de leiding van dr. Serge Hercberg (Institut Scientifique et Technique de la Nutrition et de l'Alimentation en Unité de Surveillance et d'Epidémiologie Nutritionnelle, Paris). Dertienduizend volwassen mannen en vrouwen, doorgaand als een representatief staal van de bevolking, waarvan aangenomen werd dat ze in goede gezondheid verkeerden, werkten mee aan dit gerandomiseerd, dubbel blind onderzoek. Het opzet van de studie was het natuurlijk causaal verband tussen een onvoldoende inname te achterhalen van antioxidatieve voedingsstoffen en het risico op kanker of ischemische cardiopathiëen. Een punt waarmee deze studie zich onderscheidt van andere onderzoeken, waarin ook de invloed van antioxidanten werd onderzocht, , is de toediening van voedingsstoffen, dus beschikbaar via de voeding (hoewel dit in de praktijk gemakkelijker gezegd is dan gedaan!).

Gedurende bijna acht jaar hebben de ‘Suvimaxisten' ofwel een combinatie van vijf synergetische werkende antioxidanten ofwel een placebo ingenomen. In totaal werden bijna dertig miljoen pillen ingenomen. Om de twee jaar werd met behulp van twee mobiele eenheden - die nagenoeg een afstand van drie maal de omtrek van de aardbol aflegden - een totale balans van iedere Suvimaxist opgesteld. Er werden meer dan 180 000 buisjes bloed afgenomen en om alle resultaten neer te schrijven zou een 40 000 bladzijden tellend boek nodig zijn!

Bètacaroteen, marker voor frisheid

De recent gepubliceerde resultaten* tonen aan dat de twee belangrijkste chronische aandoeningen die een bedreiging vormen voor de levensverwachting, te weten cardiovasculaire aandoeningen en kanker, bij de man beïnvloed worden door het initieel niveau aan bètacaroteen. Bij de placebogroep deed men volgende vaststelling: hoe lager het bloedgehalte aan deze antioxidantia, hoe groter het risico om het slachtoffer te worden van deze twee aandoeningen. Een vaststelling die overigens reeds in tal van voorgaande studies werd aangetoond. Deze constatering kon evenwel niet voor de vrouw worden genoteerd. Vermoedelijke verklaring hiervoor is dat bij de aanvang van de studie de bloedwaarden bij de vrouw significant hoger liggen in vergelijking met de man. Dit verschil is vermoedelijk het gevolg van hun hoger verbruik van groenten en fruit. De bloedwaarde aan bètacaroteen zijn inderdaad positief gecorreleerd aan de consumptie van groenten en fruit (r = 0,20 ; p<0,001).

Minder kanker bij mannen

Bij het ontstaan van ischemische cardiopathieën werd geen enkele invloed van antioxidanten vastgesteld, wat overeenstemt met de resultaten van tal van andere gerandomiseerde recente onderzoeken. Het risico op de ontwikkeling van kanker daarentegen (alle vormen zonder onderscheid) daalde bij de man met 31 % in de groep die de antioxidantia kreeg toegediend (RR = 0,69, IC 95 % = 0,53-0,91 ; p<0,008). Ook bij de vrouw werd voor dit aspect geen enkel beschermend effect vastgesteld, wat toe te schrijven is aan een betere antioxidantstatus (bètacaroteen en vitamine C) bij de aanvang van de studie.
Het risico op overlijden wordt ook gunstig beïnvloed door het supplement: bij mannen wordt het tot 37 % herleid in de groep met de antioxidanten (RR = 0,63 ; IC 95 % = 0,42-0,93 ; p<0,02).

Voor alles erin geloven

De onderzoekers hebben ook, via gevalideerde middelen, de impact van de suppletie op het welzijn en het fysiek, mentaal en sociaal functioneren onderzocht. Resultaat: er kon geen enkel significant verschil worden vastgesteld tussen beide groepen. Hoewel … de levenskwaliteit van de personen die dachten tot de placebogroep te behoren was beduidend lager in vergelijking met diegenen die dachten tot de onderzoeksgroep te behoren, en dit gold voor de twee groepen. Een mooi voorbeeld van een placebo-effect.

Van fruit en groenten …

SU.VI.MAX is dus de eerste gerandomiseerde studie ter wereld die aantoont dat een adequate aanbreng van antioxidatieve vitamines en mineralen de incidentie van kanker en de mortaliteit in de westerse wereld kan terugschroeven. Voor Jean Nève, professor aan de ULB en Lid van het Wetenschappelijk Comité en van het Toezichtcomité op de SUVIMAX-studie, ligt de vastgestelde doeltreffendheid beslist onder het niveau van wat men in werkelijkheid zou kunnen bekomen wanneer men vroegtijdig en over een voldoende lange periode zou zorgen voor een adequate inname van antioxidantia. Hij verduidelijkt ook nog dat de ‘Suvimaxisten' uit een reeds min of meer bevoorrechte populatie bestond voor wat hun voedingsstatus betreft, wat het rendement van de suppletie deels zou kunnen hypothekeren. Dr. Hercberg benadrukt nog eens uitdrukkelijk de lessen die uit deze studie te halen zijn, met name een warm pleidooi ten aanzien van de voedingsaanbevelingen, in het bijzonder in verband met de inname van groenten en fruit.

* dergelijke dosis is moeilijk uit een evenwichtige voeding te halen. Gezien de resultaten van verschillende recent gepubliceerde studies, is de heilzame werking van dergelijke hoeveelheid vitamine E weinig relevant en hoopgevend.

...tot supplementen

Zij die de resultaten van de SU.VI.MAX studie interpreteren zitten niet altijd op dezelfde golflengte. Zo zijn de resultaten van het SUVIMAX-onderzoek voor dr. Jean-Paul Curtnay (Voorzitter van het medisch nutritioneel genootschap, Parijs) vooral te danken aan de combinatie van de vijf toegediende antioxidantia en nog volgens Curtnay zal - zelfs met optimale voeding - niet dezelfde bescherming bekomen worden.
Hoewel niemand het belang van een fruit- en groentenrijke voeding aanvecht – waarvan het potentiëel beschermend effect nog versterkt wordt door de aanwezigheid van andere componenten zoals vezels, diverse carotenoïden, flavonoïden, … – moet men goed voor ogen houden dat niet enkel in deze groep van levensmiddelen alle heil moet gezocht worden om de aanbreng van vitamine E, selenium en zink significant te verhogen.

De kracht van het zwakke geslacht

Het feit dat enkel de mannelijke Suvimaxisten genieten van een bescherming is toe te schrijven aan hun minder gunstige nutritionele status in vergelijking met de vrouw. De hogere bloedwaarden aan bètacaroteen en vitamine C bij de aanvang van de studie bij de vrouwelijke proefpersonen zijn daar getuige van. Op te merken valt nog dat de mannen die het complement aan antioxidantia hadden genomen, na zeven jaar, een concentratie aan bètacaroteen in het bloed bereikten die vergelijkbaar was met die van de vrouwelijke participanten bij de aanvang van de studie, of met andere woorden vóór de suppletie middels de studie. Het voedingsmodel van de personen van het zwakke geslacht bevat een relatief hoger aan fruit en groenten. Kortom, voor wat de aanbreng van voedingsstoffen betreft – wat overigens ook voor vele andere facetten betreft – staat de vrouw zeker model voor de man …

Nicolas Guggenbühl,
Diëtist Nutritionist

* Bij gelegenheid van de SU.VI.MUX afsluitendende studiedag, Parijs, 21 juni.

hoog van bladzijde