De darm is het grootste immunologisch orgaan. Het GALT (Gut Associated Lymphoid Tissue) bevat ongeveer 80% van de immuuncellen van heel het lichaam. De inwendige oppervlakte van het spijsverteringskanaal bedraagt zowat 200 m2. De antigene lading die dat omvat komt overeen met 1013 bacteriën. Een mens neemt niet minder dan 2 500 kg voedselantigenen in (enkel de antigenen, niet de voedingsmiddelen!) in de loop van zijn leven. De darmwand beschikt over een hele reeks afweermechanismen. De eigenlijke immuuncellen zijn van verschillende soorten: de M cellen, de dendrietcellen, effector- en regelende T-lymfocyten en zelfs gespecialiseerde cellen die de kliercellen en de enterocyten zouden beschermen die zich in mitose bevinden in de diepte van de crypten. Bovendien is er nog de aangeboren immuniteit met als effectors het maagzuur, de mucus, het lysozyme, de verschillende secreties (speeksel, pancreassap, ...). Verder is er het peristaltisme, waardoor mechanisch agressoren worden verplaatst en de uitdrijving ervan wordt bevorderd via de feces en tenslotte de darmflora zelf waarvan de normale ecologie bijdraagt tot de strijd van ons lichaam tegen de proliferatie van schadelijke stammen.

Bij pasgeborenen en vooral bij prematuren zijn veel van deze middelen nog niet rijp of zelfs nog onbestaande. Zo is de productie van maagzuur zwak in de loop van de eerste weken na de geboorte waardoor het risico op infectie in het spijsverteringskanaal toeneemt. Maar er is nog meer: de verbindingmiddelen tussen de enterocyten (desmosomen, tight junctions en andere gap junctions) zijn nog zwak. Bovendien zijn ze gevoelig voor een hele reeks omgevingfactoren waaraan de prematuur kan worden blootgesteld zoals stress (van de geboorte en van de verzorging), geneesmiddelen, infecties, ... Kan dan via de voeding de immuniteit van deze kleintjes worden versterkt? Er wordt intensief onderzoek verricht op dat gebied en een aantal pistes beginnen zich af te tekenen. Volgens Joseph NEU (USA), die een voordracht gaf in Kopenhagen in het kader van een symposium van het Nestlé Nutrition Institute op het congres van de European Academy of Pediatric Societies, dienen we een aantal mythes te laten varen, met name de mythe dat enterale voeding zou tegenaangewezen zijn als er een navelkatheter is of als de pasgeborene bij de geboorte een lage Apgarscore heeft. Wel integendeel als we het onderzoek van Barbara WILDHABER bij muizen mogen geloven : dan is het net het feit dat we geen enterale voeding geven de voornaamste factor die de bacteriële translocatie en het verlies van intestinale immuunfunctie bepaalt die we kennen in geval van totale parenterale voeding. Wel integendeel: RJ. SHULMAN et al. hebben zelfs aangetoond in 1998 bij prematuren dat dankzij een vroegtijdige voeding de permeabiliteit van de darmmucosa zou afnemen.

Glutamine zou een belangrijke rol kunnen spelen bij al die verschijnselen. Glutamine wordt klassiek beschouwd als een « niet essentieel » aminozuur en werd dus bijna niet in voedingssupplementen bijgevoegd omdat men wist dat het lichaam het zelf kon aanmaken. Maar bij een hele reeks omstandigheden zoals infecties, traumata of chronische corticotherapie kunnen de reserves van dat aminozuur waarover het lichaam beschikt uitgeput raken. En glutamine lijkt ook een rol te spelen in synergie met bepaalde nucleotiden bij de vermenigvuldiging en differentiatie van darmcellen. Meer nog: er werden bij prematuren met een necrotisterende enterocolitis lage concentraties glutamine aangetroffen. In een klinische trial over suppletie via parenterale weg werd geen effect aangetoond bij prematuren met een zeer laag geboortegewicht terwijl in een andere studie de enterale toediening bij prematuren aanwijzingen werden gevonden voor een betere voedseltolerantie in de zin dat ze minder darmdisfunctie vertoonden dan de anderen. Ze hadden ook minder intraventriculaire bloedingen en minder periventriuclaie leukomalacie. Maar er werden geen argumenten gevonden voor een betere bescherming tegen sepsis.

Arginine is een aminozuur dat als essentieel wordt beschouwd voor de foetus en de pasgeborene. Voldoende aanbreng lijkt noodzakelijk niet enkel voor een normale groei van de weefsels maar ook voor de goede functie ervan. Er werden ook lage concentraties arginine gevonden bij prematuren met een necrotiserende enterocolitis. We weten dat arginine NO vrijzet en dat NO een vasodilatator is. Het zou dan ook kunnen dat een tekort aan arginine de regeling van de bloedsomloop in de darm zou kunnen beïnvloeden. Dat zou dan een onvoldoende vasodilatatie veroorzaken in omstandigheden waar de vraag naar bloedtoevoer in de darmen verhoogd is zoals bij ontstekingen en traumata in het spijsverteringskanaal.

Al deze bevindingen openen de weg naar onderzoek voor het perfectioneren van de samenstelling van voedingsformules voor pasgeborenen en prematuren om hun kwetsbare afweersystemen te versterken en hen beter te beschermen tegen de gevaren die hen bedreigen, vooral dan sepsis en necrotiserende enterocolitis.