onstipatie is erger dan men denkt. Er is constipatie met een normale transit, die waarschijnlijk het meest voorkomende probleem is van de transit, en constipatie met een langzame transit, die vooral bij jonge vrouwen voorkomt, vaak vanaf hun puberteit. Zoals de benaming van de stoornis al aangeeft, zijn in het eerste geval de frequentie en het aspect van de feces meestal normaal. Maar de patiënt heeft het gevoel dat hij geconstipeerd is en hij zegt een moeilijke ontlasting te hebben en opgeblazen te zijn. Bij sommige van die patiënten kan het rectum zich meer dilateren of is de gevoeligheid voor dilatatie van het rectum verminderd of een combinatie van beide. Bij de andere soort constipatie zijn er weinig darmbewegingen met minder dan één keer per week ontlasting. Maar af en toe is er wel dringende behoefte tot ontlasting. De patiënt heeft buikpijn en eventueel andere abdominale symptomen.

Op pathofysiologisch gebied kan de tweede vorm van constipatie aanleiding geven tot ofwel een verandering in de voortstuwing van de darminhoud ofwel tot overdreven afremmende contracties in vergelijking met een normale toestand. We herinneren eraan dat in het colon sommige contracties van het peristaltische type zich in tegengestelde zin voordoen waardoor de voortgang van de darminhoud vertraagt. Dat verklaart het feit dat de transit doorheen het colon langer duurt dan door de dunne darm, terwijl het colon eigenlijk korter is dan de dunne darm. Naast deze motorische darmstoornissen kunnen er ook functiestoornissen bestaan van de bekkenbodem. Daardoor wordt de feces moeilijker uitgedreven. Mogelijke oorzaken hiervoor zijn een slechte spiercoördinatie (bijvoorbeeld tussen de buik- en bekkenspieren), een verstoord gevoel van de uitzetting van het rectum, abnormale structuren (bijvoorbeeld een prolapsus van het rectum, een rectocoele of een invaginatie van het rectum).

De voornaamste risicofactoren voor al deze problemen zijn vrouwelijk geslacht, leeftijd en lage socio-economische status. Deze problemen kunnen in ieder geval zeer lang aanhouden en op langere termijn hebben ze bijna altijd ernstige gevolgen voor het dagelijkse, sociale en beroepsleven van de patiënten. In vergelijking met controlepersonen werden in een enquête in 2011 in de USA duidelijke verschillen aangetoond bij chronisch geconstipeerde patiënten wat betreft de levenskwaliteit. Voor lichamelijk welzijn bijvoorbeeld was de score van levenskwaliteit in verband met gezondheid 39,57 bij chronische constipatie tegenover 3,73 bij controlepersonen. Dat is een statistisch significant verschil (p< 0,01). Voor mentaal welzijn bedroegen die scores respectievelijk 43,19 en 47,86 (p< 0,01). Het absenteïsme bedroeg 9,08% tegenover 5,2% en het aanwezigheidspercentage 29,52% tegenover 19,09%. We herinneren eraan dat de het aanwezigheidspercentage de aanwezigheid op de werkplaats is maar met een niet te verwaarlozen productiviteitsverlies. Ook was de consumptie van gezondheidszorgen hoger in de loop van de zes maanden voorafgaand aan de enquête. De mensen met chronische constipatie hadden immers gemiddeld 7,73 keer een arts geraadpleegd, terwijl dat bij de anderen gemiddeld 5,63 keer was. Voor de spoedgevallen was het verschil zelfs flagrant: 0,52 keer in dezelfde periode voor de geconstipeerde patiënten tegenover 0,3 keer voor de anderen. Dat is dus bijna twee keer zo vaak voor mensen met chronische constipatie dan voor de anderen.

De arts dient natuurlijk een nauwkeurige diagnose te stellen van mogelijke onderliggende oorzaken en die adequaat behandelen. Naast medicatie indien nodig, zijn er bij de behandeling een aantal goed gekende maatregelen. Het gaat dan vooral om aanpassing van de levensstijl. Zo wordt bijvoorbeeld aangeraden meer te drinken, vooral water, maar de effecten hiervan zijn niet goed gedocumenteerd. Maar er is evenmin bewezen dat dit geen effect zou hebben en een goede hydratatie levert nog andere voordelen op buiten een betere darmtransit.

Niet zelden stellen we vast dat constipatie voorkomt bij mensen die weinig of geen voedingsvezels gebruiken. Toch zijn er ook hier niet veel studies waarin werkelijk het bewijs is geleverd dat een verhoogde consumptie hiervan op zich chronische constipatie kan oplossen. De resultaten in studies zijn zelfs tegenstrijdig. Maar ook hier blijft het nut van voldoende vezelverbruik niet beperkt tot chronische constipatie. We weten dat onvoldoende fysieke activiteit constipatie in de hand werkt. Regelmatige lichaamsbeweging daarentegen versterkt de spiertonus en dat kan een positieve invloed hebben op de doeltreffendheid van het abdominale persen bij de defecatie.

Vanuit dat oogpunt dienen we iedereen – al dan niet geconstipeerd - aan te raden een meer voorouderlijke houding aan te nemen bij de defecatie: de voeten hoger plaatsen als men op de WC-pot zit om zo de ontlasting te vergemakkelijken. Sakakibara et al. (Japan) hebben inderdaad aangetoond dat hoe dichter de voeten zich bevinden op het niveau van de heupen (gehurkte houding), des te beter het rectum en het anaal kanaal zich in een rechte lijn bevinden waardoor de evacuatie wordt bevorderd.