Het metabool syndroom of syndroom X wordt bepaald als de combinatie van verschillende co-morbiditeiten. Door goede levensgewoonten en een evenwichtige voeding zouden –behalve in uitzonderlijke gevallen – al deze co-morbiditeiten kunnen worden voorkomen en op lange termijn deze uitdeinende epidemie in onze maatschappij kunnen worden ingedijkt.

Metabool syndroom of syndroom X is de naam die nu al enkele decennia geleden werd gegeven aan de combinatie van tal van risicofactoren voor cardiovasculaire ziekten (CVZ) en diabetes. Deze factoren zijn stoornissen van de glycemie, arteriële hypertensie, verhoogde concentraties van de triglyceriden, een laag gehalte van HDL-cholesterol en obesitas (meer bepaald viscerale obesitas).

Volgens de laatste aanbevelingen daterend van 2009 door de International Diabetes Federation lijdt iemand aan het metabool syndroom als die drie of meer van de volgende risicofactoren heeft:

• Buikomtrek gelijk aan of hoger dan 94 cm bij een man en 80 cm bij een vrouw. Deze cijfers gelden echter niet voor alle landen;
• Hypertriglyceridemie: een concentratie van triglyceriden gelijk aan of hoger dan 150mg/dl (1,7 mmol/L);
• Gehalte HDL-cholesterol lager dan 40mg/dl bij een man (1,0mmol/L) en 50mg/dl (1,3 mmol/L) bij een vrouw;
• Hypertensie: systolische bloeddruk gelijk aan of hoger dan 130mm Hg of diastolische gelijk aan of hoger dan 85 mm Hg;
• Glycemie hoger dan 100 mg/dl.

Het probleem met het syndroom X is dat het geen specifieke symptomen veroorzaakt. Daarom weten veel mensen nu niet dat ze eraan lijden.

Als er al symptomen zijn, is het bovendien veelal te laat want deze symptomen zijn de weerspiegeling van een veel ernstiger probleem zoals type 2 diabetes of een vaatziekte. Het is dan ook essentieel deze pathologie zo vroeg mogelijk te kunnen diagnosticeren of zelfs de nadruk te leggen op primaire preventie gezien de mogelijk zeer ernstige gevolgen ervan.

Door goede levensgewoonten met regelmatige fysieke activiteit en een gezonde evenwichtige voeding zou het mogelijk zijn de biologische factoren die tot het metabool syndroom leiden gunstig te beïnvloeden.

Een van de middelen in de voeding om al deze risicofactoren te voorkomen zou erin bestaan de lichaamsbalans te herstellen tussen omega-6 en omega-3. Er werden inderdaad tal van studies uitgevoerd over dat onderwerp waarin alle gunstige effecten werden aangetoond van een verhoogde consumptie van voedingsmiddelen rijk aan omega-3 en dus van een beter evenwichtig tussen omega-6 en omega-3 op de verschillende risicofactoren van het metabool syndroom.

Onze huidige voeding is veel te rijk aan omega-6. De oorsprong van deze progressieve ontregeling gaat terug tot de ontwikkeling van de landbouw en de industriële revolutie. In verschillende studies werd aangetoond dat door het herstellen van de verhouding tussen deze twee soorten vetzuren door het verbruik van voedingsmiddelen met meer omega-3 talrijke biologische parameters zouden kunnen verbeteren zoals de concentratie van triglyceriden in het bloed, de verhouding HDL/LDL-cholesterol, de bloeddruk en de glycemie.

Blijft nog de vraag hoe de verhouding omega-6/omega-3 te herstellen via de voeding.

In de praktijk is het belangrijk een aantal punten te volgen om het metabool syndroom zo goed mogelijk te voorkomen.

Door regelmatig fysiek actief te zijn gedurende 30 minuten kunnen de cardiovasculaire risicofactoren gevoelig verbeteren en kan de HDL-cholesterolemie lichtjes stijgen. Wandelen met de hond, een boswandeling maken, een fietstochtje of gewoon te voet naar werk of school gaan in plaats van met de wagen zijn daarvan enkele voorbeelden.

Om overgewicht en de talrijke biologische stoornissen in verband met overmatige en onaangepaste voeding te voorkomen dient een evenwichtig voedingsschema aangenomen en goede maaltijden te nemen op regelmatige tijdstippen. Een evenwichtige voeding betekent niet een restrictief dieet maar wel een beperking van de hoeveelheid voedingsmiddelen en vooral te zorgen voor een goede kwaliteit ervan. We mogen dus alles eten maar in redelijke hoeveelheden en de voorkeur geven aan voedingsmiddelen met een goede voedingskwaliteit.

Om het evenwicht tussen omega-6 en omega-3 te herstellen bestaan er verschillende voedingsmiddelen die op het menu kunnen worden geplaatst:

• In de eerste plaats zijn er de vette vissoorten die een uitstekende bron zijn van omega-3. We herinneren eraan dat best minstens twee keer per week vis wordt gegeten waarvan een keer vette vis.
• Ook de keuze van zichtbare vetstoffen is belangrijk. Men dient de voorkeur te geven aan oliën en vetstoffen met hoge hoeveelheden omega-3. Koolzaadolie kan perfect worden gebruikt voor bakken en braden terwijl notenolie kan dienen voor het op smaak brengen van salades.
• Sinds enkele jaren nu al zijn bepaalde fabrikanten erin geslaagd door een selectie van voedingsmiddelen rijk aan omega-3 aan hun dieren te geven producten met een beter profiel van vetzuren en een ideale verhouding omega-6/omega-3 te verkrijgen zoals bij bepaalde soorten ei. Men mag dan ook niet aarzelen dergelijke producten te gebruiken om de aanbreng van omega-3 te verhogen en het evenwicht te herstellen. Bovendien is nu bewezen dat het dagelijks verbruik van een ei verrijkt met omega-3 geen negatieve invloed zou hebben op de bloedlipiden, wel integendeel.